Konflikt między Izraelem a Hamasem w Strefie Gazy trwa od dekad, a jego intensywność zmienia się cyklicznie. Po każdym zbrojnym starciu pojawia się kluczowe pytanie: kto faktycznie sprawuje władzę na tym terytorium? Odpowiedź nie jest prosta, ponieważ sytuacja polityczna i militarna w Strefie Gazy jest niezwykle złożona i wielowymiarowa. Rozważając scenariusz „po”, czyli okres po potencjalnym zakończeniu obecnych działań wojennych, należy wziąć pod uwagę szereg czynników i potencjalnych graczy.
Dominacja Hamasu i jego struktury władzy
Przez lata Hamas, palestyńska organizacja polityczno-wojskowa, utrzymywał kontrolę nad Strefą Gazy. Po wycofaniu się Izraela z tego terytorium w 2005 roku i zwycięstwie Hamasu w wyborach parlamentarnych w 2006 roku, organizacja ta stopniowo umacniała swoją władzę. Kluczowym momentem było przejęcie pełnej kontroli nad Strefą w 2007 roku, po krótkiej, ale brutalnej wojnie domowej z siłami lojalnymi wobec Fatahu, głównej frakcji Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP).
Hamas sprawuje władzę poprzez swoje struktury administracyjne i siły bezpieczeństwa. Posiada własny rząd, sądownictwo i aparat policyjny. Pomimo izraelskiej blokady, która znacząco ogranicza przepływ towarów i ludzi, Hamas był w stanie utrzymać funkcjonowanie tych struktur. Warto zaznaczyć, że jego władza opiera się nie tylko na sile militarnej, ale także na pewnym poparciu społecznym, wynikającym z jego roli w oporze przeciwko Izraelowi oraz świadczenia usług socjalnych.
Rola Autonomii Palestyńskiej i jej ograniczenia
Oficjalnie, Strefa Gazy jest częścią Autonomii Palestyńskiej (AP), która ma ograniczoną samorządność na Zachodnim Brzegu Jordanu. Jednak od 2007 roku Autonomia Palestyńska straciła realną kontrolę nad Strefą Gazy na rzecz Hamasu. Prezydent AP, Mahmud Abbas, i jego ugrupowanie, Fatah, nadal uznają siebie za legalną władzę na wszystkich terytoriach palestyńskich, jednak ich wpływ w Gazie jest marginalny.
Próby pojednania między Hamasem a Fatahem wielokrotnie kończyły się niepowodzeniem. Brak jedności politycznej wśród Palestyńczyków stanowi znaczącą przeszkodę w budowaniu spójnej strategii zarządzania terytoriami palestyńskimi, w tym Strefą Gazy. W scenariuszu „po”, powrót AP do pełnienia funkcji zarządczych w Gazie wymagałby fundamentalnych zmian politycznych i prawdopodobnie wsparcia międzynarodowego.
Potencjalne scenariusze „po” – kto może przejąć władzę?
Dyskusje na temat przyszłości Strefy Gazy często koncentrują się na kilku potencjalnych scenariuszach, jeśli chodzi o sprawowanie władzy:
Powrót Autonomii Palestyńskiej
Jednym z najczęściej dyskutowanych scenariuszy jest przywrócenie władzy Autonomii Palestyńskiej w Strefie Gazy. Taki scenariusz zakładałby reformę AP, wzmocnienie jej instytucji oraz uzyskanie poparcia zarówno ze strony społeczności palestyńskiej, jak i społeczności międzynarodowej. Wymagałoby to jednak również rozbrojenia Hamasu lub jego znaczącego osłabienia, co jest niezwykle trudnym zadaniem. Stany Zjednoczone i inne kraje arabskie wyraziły poparcie dla tego rozwiązania.
Międzynarodowa administracja tymczasowa
Inną możliwością jest wprowadzenie międzynarodowej administracji tymczasowej. Taki podmiot, złożony z przedstawicieli różnych państw i organizacji międzynarodowych, mógłby sprawować kontrolę nad Gazą przez określony czas, zapewniając stabilność, odbudowę i przygotowanie do przyszłych wyborów. Scenariusz ten byłby jednak skomplikowany logistycznie i politycznie, wymagając szerokiego konsensusu międzynarodowego.
Podział i kontrola zewnętrzna
Istnieje również możliwość, że Strefa Gazy zostanie podzielona lub jej kontrola zostanie rozszerzona na inne podmioty. Niektórzy sugerują możliwość przejęcia odpowiedzialności za bezpieczeństwo przez państwa arabskie, takie jak Egipt. Jednakże Egipt, obawiając się destabilizacji własnego terytorium i napływu uchodźców, podchodzi do takich propozycji z dużą ostrożnością.
Izraelska rola w przyszłym zarządzaniu
Niezależnie od tego, kto formalnie sprawowałby władzę w Strefie Gazy, Izrael prawdopodobnie zachowałby znaczący wpływ na jej funkcjonowanie, przynajmniej w zakresie bezpieczeństwa. Po doświadczeniach ataków Hamasu, Izrael kładzie nacisk na zagwarantowanie swojego bezpieczeństwa, co może oznaczać utrzymanie pewnej formy kontroli nad granicami, przestrzenią powietrzną i morską Strefy. Demilitaryzacja Strefy Gazy jest jednym z kluczowych postulatów Izraela.
Wyzwania odbudowy i stabilizacji
Niezależnie od tego, kto sprawuje władzę, przyszłość Strefy Gazy stoi przed ogromnymi wyzwaniami. Po latach konfliktów i blokady, terytorium to wymaga masowej odbudowy infrastruktury, stworzenia miejsc pracy i zapewnienia podstawowych usług dla ponad dwóch milionów mieszkańców. Kluczowe będzie również przywrócenie porządku prawnego i bezpieczeństwa, co stanowi podstawę do jakiejkolwiek formy stabilnego zarządzania. Bez rozwiązania problemu politycznego i bez jasno określonego podmiotu odpowiedzialnego za zarządzanie, droga do trwałego pokoju pozostaje niezwykle długa i wyboista.
